Çoğumuz, bir konuyu öğrenmek için en iyi yöntemin onu tekrar tekrar okumak veya dinlemek olduğuna inanırız. Sınavlara hazırlanırken notlarımızın altını çizmek, videoları defalarca izlemek bu yaygın alışkanlıkların başında gelir. Ancak modern bilişsel psikoloji, bu pasif yaklaşımın kalıcı ve derinlemesine öğrenme için pek de etkili olmadığını gösteriyor. Gerçekten öğrenmek ve bilgiyi uzun süreli hafızaya yerleştirmek istiyorsak, tekrar yerine geri çağırma (retrieval practice) tekniğine odaklanmalıyız.
Peki, pasif okuma neden yetersiz kalır?
Bir metni tekrar tekrar okuduğunuzda, beyninizde zaten var olan sinir yollarını sadece pekiştirirsiniz. Bu süreç, size “bilgiyi biliyorum” yanılsaması verebilir çünkü metin önünüzde dururken onu tanımak kolaydır. Ancak bu, bilgiyi gerçekten öğrenip içselleştirdiğiniz anlamına gelmez. Bilgi, aktif olarak zihinden çıkarılmadığı sürece, zayıf ve unutulmaya yatkın kalır.
Geri Çağırmanın Gücü
Geri çağırma, bir bilgiyi hafızanızdan aktif olarak çekmeye çalışmak demektir. Bu, bir sınavda soruya cevap vermeye çalışmak gibidir, ancak bunu öğrenme sürecinin bir parçası haline getirmek gerekir. Bir konuyu okuduktan sonra kitabı kapatıp, o konu hakkında aklınıza gelen her şeyi yazmaya çalışmak veya kendinize o konuyla ilgili sorular sormak, geri çağırmaya verilebilecek en basit örneklerdir.
Bu teknik neden bu kadar etkilidir?
- Sinir Ağlarını Güçlendirir: Bir bilgiyi hafızanızdan her çektiğinizde, o bilgiye giden sinir yolları daha da güçlenir. Bu, bilgiyi gelecekte daha hızlı ve daha güvenilir bir şekilde hatırlamanızı sağlar. Tıpkı bir kası çalıştırdığınızda güçlenmesi gibi, beyniniz de kullanıldıkça güçlenir.
- Öğrenme Boşluklarını Ortaya Çıkarır: Geri çağırma, neyi bilip neyi bilmediğinizi dürüstçe görmenizi sağlar. Bir konuyu özetlemeye çalıştığınızda takılıyorsanız, o konuyu tam olarak anlamadığınızı fark edersiniz. Bu, zamanınızı zaten bildiğiniz şeyleri tekrar etmek yerine, eksiklerinizi tamamlamaya ayırmanıza yardımcı olur.
- Daha Esnek Düşünmeyi Teşvik Eder: Geri çağırma, bilgiyi farklı bağlamlarda kullanmanızı gerektirir. Bu da bilginin ezberlenmiş bir formül olmaktan çıkıp, farklı durumlara uyarlanabilecek esnek bir araca dönüşmesini sağlar.
Kısacası, öğrenme sürecini daha etkin hale getirmek için pasif tekrarlardan vazgeçip, aktif geri çağırma alıştırmalarını günlük rutininize dahil edin. Notlarınızı kendinize sormak için testler oluşturun, okuduklarınızı başkalarına anlatmaya çalışın ve bu yolla beyninizin öğrenme kodunu yeniden yazın.